What’s in a name

Door Ilse Van Marcke Senior Trademarks | Models Attorney Ipsilon Benelux | Ipsilon Groep

Vertaling uit het Engels met DeepL

Als Belgische start-up had je ongetwijfeld al een naam in gedachten om je bedrijf en/of je producten en diensten te onderscheiden van die van andere bedrijven. Maar wat als blijkt dat dezelfde naam al door een derde partij als merk is geregistreerd? Kun je dan gedwongen worden om je naam te veranderen? Of hebt u nog steeds het recht om zelf merkbescherming aan te vragen? Het is beter om het zekere voor het onzekere te nemen.

SOORTEN BENAMINGEN: HANDELSMERK, HANDELSNAAM EN BEDRIJFSNAAM

Ten eerste moet een handelsmerk niet worden verward met een handelsnaam of bedrijfsnaam, hoewel ze wel kunnen samenvallen.

De bedrijfsnaam is de officiële naam van je rechtspersoon (NV, BV,…) die is opgenomen in de statuten en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Deze naam dient enkel om de rechtspersoon te identificeren en heeft geen marketingfunctie.

In tegenstelling tot de bedrijfsnaam is de handelsnaam de naam waaronder je bedrijf deelneemt aan het handelsverkeer. Je handelsnaam is dus zichtbaar voor het publiek en heeft een marketingdoel.   Hoewel het mogelijk is om hetzelfde teken als bedrijfsnaam en als handelsnaam te gebruiken (bv. Delhaize), is dit zeker geen vereiste.

Tot slot is een handelsmerk een teken (woord, logo, enz.) dat dient om jouw producten en diensten te onderscheiden van de producten en diensten van andere bedrijven. Terwijl het bedrijf en de handelsnaam dienen om het bedrijf te identificeren, is het doel van een handelsmerk om de producten of diensten van bedrijf X te onderscheiden van de producten of diensten van bedrijf Y. Toch kunnen handelsmerk en handelsnaam ook samenvallen. Neem bijvoorbeeld “Delhaize”, dat gebruikt wordt als handelsnaam maar ook beschermd is als handelsmerk voor detailhandeldiensten.

Welke stappen moet je nemen om elk van deze aanduidingen adequaat te beschermen en, nog belangrijker, wat is de reikwijdte van een dergelijke bescherming?

NAAM VAN DE VENNOOTSCHAP: EIS TOT GEBRUIK EN BEKENDMAKING IN HET BELGISCH STAATSBLAD

Je kunt het recht op een bedrijfsnaam (voor heel België) verkrijgen door deze eenvoudigweg in de statuten op te nemen. De datum van publicatie van de statuten in het Belgisch Staatsblad is hiervoor bepalend.

Wie als eerste een bedrijfsnaam verwerft, heeft het recht om te voorkomen dat derden een identieke of sterk gelijkende bedrijfsnaam aannemen die tot verwarring kan leiden. Helaas gaat dit soms onopgemerkt, waardoor er meerdere rechtspersonen met dezelfde bedrijfsnaam naast elkaar bestaan. Bij het kiezen van je bedrijfsnaam is het daarom aan te raden om een expert vooraf een beschikbaarheidsonderzoek te laten uitvoeren om eventuele claims te voorkomen.

HANDELSNAAM BESCHERMD VANAF DE DATUM VAN EERSTE GEBRUIK

Het recht op een handelsnaam behoort toe aan de persoon die er als eerste zichtbaar, openbaar en voortdurend gebruik van maakt. Deze voorwaarde houdt verband met het feit dat de handelsnaam het uithangbord van je bedrijf is. Daarom hoef je geen formele registratieprocedure te volgen om handelsnaamrechten te verwerven. Om echter het eerste gebruik tegenover andere bedrijven te bewijzen, kan het nuttig zijn om de handelsnaam te registreren bij de Kruispuntbank van Ondernemingen.

Als eerste gebruiker kunt u optreden tegen een concurrent die een bedrijf opzet onder een identieke of sterk gelijkende handelsnaam. De bescherming van de handelsnaam is echter beperkt tot i) het gebied waar het bedrijf actief is en bekend is onder die naam (dit kan een stad, regio of land zijn) en ii) concurrerende activiteiten. Hoe breder en bekender een handelsnaam wordt, hoe breder de bescherming

Een recent arrest van het Hof van Onderneming te Antwerpen bevestigt dat de beschermingsomvang van een handelsnaam volledig wordt bepaald door het gebruik dat van die naam wordt gemaakt. Volgens het Hof kan de Nederlandse vennootschap Fruitful-Berries BV geen handelsnaamrechten laten gelden tegen verweerster omdat zij niet bewijst onder de naam “Fruitful-Berries” actief te zijn geweest op de Belgische markt. De loutere verwijzing naar een website, die niet specifiek op de Belgische markt is gericht, of naar haar aanwezigheid op LinkedIn volstaat niet. Het feit dat haar moedermaatschappij een Belgische rechtspersoon is, bewijst evenmin enige activiteit op de Belgische markt.

HANDELSMERK: REGISTRATIEPLICHT

In tegenstelling tot handelsnaambescherming, kan merkbescherming alleen worden verkregen na registratie van het merk in het merkenregister (bijv. Benelux of gehele EU), ongeacht wanneer het is gebruikt. Aan het enkele gebruik van een merk kunnen geen merkrechten worden ontleend, althans niet in de Benelux. Als u geen merkbescherming aanvraagt, moet u er dus rekening mee houden dat een derde het merk nog steeds kan deponeren en u kan verhinderen het teken verder te gebruiken, zelfs als u de eerste gebruiker was (met enkele uitzonderingen, zoals als die derde te kwader trouw is).

Als eigenaar van een geregistreerd handelsmerk heeft u een aantal belangrijke exclusieve rechten, waaronder het recht om op te treden tegen het gebruik of de registratie van identieke of overeenstemmende handelsmerken (en handelsnamen) voor concurrerende producten of diensten, voor zover verwarringsgevaar bij het relevante publiek kan worden aangetoond. Het beroemde Deense restaurant Noma had bijvoorbeeld het recht om een lokaal restaurant in België te verbieden de handelsnaam NOMA te gebruiken op basis van zijn EU merkregistratie voor NOMA voor “diensten voor het verstrekken van voedsel en drank” (zelfs als de merkeigenaar zijn merk niet actief gebruikt in België).

MENING VAN DE AUTEUR: BETTER SAFE THAN SORRY

Hoewel het niet noodzakelijk is, is het heel goed mogelijk om hetzelfde teken te gebruiken als bedrijfsnaam, handelsnaam en handelsmerk. Zelfs in dit geval, waar je al kunt vertrouwen op de bescherming van de handels- en bedrijfsnaam, zou een merkregistratie een no-brainer moeten zijn. Een merkregistratie in de Benelux geeft je bijvoorbeeld een exclusief recht om het teken in de hele Benelux te gebruiken, zelfs als je op het moment van deponeren alleen in België actief bent, terwijl de territoriale beschermingsomvang van de handelsnaam volledig wordt bepaald door het feitelijke gebruik (dat vervolgens ook moet worden bewezen in een inbreukprocedure). Een Benelux merkregistratie laat je dus toe om in de toekomst onder dezelfde naam actief te zijn in Nederland of Luxemburg.

In elk geval moet u bij de keuze van een handelsnaam rekening houden met de (geregistreerde) merken van derden, en omgekeerd, om conflicten achteraf te vermijden. Hiervoor kunt u een beroep doen op de experts van IPSILON om de nodige controles uit te voeren.

Bronnen:

“Handelsnaam en bedrijfsnaam”, 2022, https://economie.fgov.be/en/themes/intellectual-property/intellectual-property-rights/specific-protection-regimes/trade-name-and-company-name.

Ondernemingsrechtbank Antwerpen, 22 januari 2025, IEFbe 3862; A/24/5502 (Frescura en Fruitful-Berries v./Fruitful Ventures).

J. Pollie, “Horecazaak uit Kortrijk oet naam veranderen na klachte van Deense sterrenrestaurant Noma, ‘het beste restaurant ter wereld'”, 2024, https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/09/13/gastrobar-noma-uit-kortrijk-moet-naam-veranderen-na-klacht-van/.

Arrest van de Ondernemingsrechtbank, afdeling Antwerpen van 22 januari 2025, Frescura NV tegen Fruitful Ventures, aangehecht.